Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đánh giá, chuyển đổi số sẽ trở thành cú huých thúc đẩy năng suất lao động của khu vực Châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng. 

Theo IMF, điểm thuận lợi là Châu Á đóng góp 60% số lượng bằng sáng chế của toàn thế giới và chiếm gần 60% tổng doanh thu bán lẻ trực tuyến nhờ chi tiêu cho thương mại điện tử gia tăng mạnh mẽ. Mức tăng trưởng vượt bậc cũng có được ở tỷ lệ đơn xin cấp bằng sáng chế cho các công nghệ thương mại điện tử và làm việc từ xa. Đáng lưu ý, doanh thu thương mại điện tử ở Việt Nam, Indonesia, Ấn Độ tăng vượt trội so với phần lớn các quốc gia khác trên thế giới, lên đến 40-50% trong năm 2020.

Tuy nhiên, điểm hạn chế là đổi mới sáng tạo lại không dẫn đến tăng năng suất ở Châu Á. Điều này cho thấy, chất lượng đổi mới sáng tạo không phải lúc nào cũng cao một cách nhất quán và đòi hỏi phải có sự cải thiện về chất lượng các sáng chế để chuyển hóa thành năng suất cao hơn. Đồng thời, tốc độ truyền bá công nghệ từ DN đi đầu và các DN nhỏ và vừa còn chậm, không có được sự chuyển giao công nghệ, truyền bá tri thức mạnh mẽ, khiến hoạt động đổi mới sáng tạo đang tập trung vào một nhóm các DN lớn, trong khi số đông DN nhỏ vẫn đang tụt hậu phía sau.

Để thúc đẩy chuyển đổi số tăng năng suất lao động, bà Carolyn Turk- Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam cho rằng, cần đầu tư mạnh mẽ hơn nữa vào lĩnh vực giáo dục. Cùng với đó, cần tăng cường khả năng tiếp cận tài chính cho DN, nhất là đầu tư mạo hiểm; cải thiện môi trường kinh doanh, tạo sân chơi bình đẳng, hiệu quả hơn với khu vực tư nhân, giảm bớt các rào cản hành chính đối với việc thành lập DN và tăng cường khả năng dự báo chính sách.

Chủ tịch FPT Telecom Hoàng Nam Tiến cũng cho biết, hiện nay, năng suất lao động của DN này cao gấp 4-5 lần năng suất lao động trung bình của cả nước. Trong đó, riêng đội ngũ phần mềm chuyên làm về AI có năng suất lao động cao gấp 9 lần và đã tiệm cận năng suất lao động trung bình cả thế giới, tức đạt khoảng từ 38.000 USD đến 42.000 USD/người. Có được thành công này là nhờ vào Internet, AI và Big Data.

“Internet đã trở thành một phần rất cơ bản của cuộc sống. Trong thời gian đại dịch Covid-19 bùng phát, các công ty viễn thông nhận ra sứ mệnh của mình không chỉ là kinh doanh, mà là kết nối con người- đây chính là cơ hội rất lớn. Cùng với tiền bạc, con người, thì dữ liệu đã trở thành nguồn lực chính để cạnh tranh và phát triển”- ông Hoàng Nam Tiến chia sẻ.

Từ góc độ DN, ông Lê Tiến Trường- Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) cho rằng, không có giải pháp chung về chuyển đổi số cho mọi DN. Là DN quy mô lớn, có sự phân tán về địa bàn và khác biệt về công nghệ giữa các công ty thành viên, Vinatex thực hiện chuyển đổi số trước tiên ở các công ty ngành sợi, vì đó là khu vực có nhiều tài sản nhất, có lợi thế cạnh tranh nhất và có điều kiện tốt hơn về trang thiết bị công nghệ.

Đơn cử: Năm 2020, Công ty CP Sợi Phú Bài quyết định đầu tư nhà máy sợi hai tầng đầu tiên trong hệ thống các đơn vị ngành sợi của Vinatex với quy mô 30 nghìn cọc sợi, công nghệ mới nhất của Thụy Sĩ, tổng vốn đầu tư gần 600 tỷ đồng. Đây là dây chuyền tự động, được số hóa và quản trị tập trung, nhưng chỉ sử dụng 130 công nhân (trung bình 35 công nhân/10 nghìn cọc sợi), diện tích xây dựng 9.000m2. So quy mô của một nhà máy sợi tương tự, dự án giảm 84% số lao động, giảm khoảng 50% diện tích đất xây dựng, tiết kiệm chi phí lao động bằng 120% chi phí khấu hao tăng thêm và còn lắp đặt hệ thống pin năng lượng mặt trời trên mái để bắt kịp xu hướng xanh hóa ngành dệt may.

GS-TS.Trần Thọ Đạt- Nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân nhận định, khi bắt đầu thực hiện chuyển đổi số, DN luôn trăn trở giữa lựa chọn phương án mua công nghệ mới hoàn toàn hay cải tạo công nghệ cũ- điều này phụ thuộc rất nhiều vào nguồn tài chính và nhân lực của DN và của cả ngành kinh tế. Vì vậy, để chuyển đổi số thành công phải có tầm nhìn xa, nhưng bước đi nhỏ.

“Tầm nhìn xa là phải có chiến lược phát triển, có bộ chỉ số thể hiện mức độ trưởng thành số trong từng ngành; còn bước đi nhỏ là để nếu phải làm lại thì chi phí cũng không lớn. Quan trọng hơn cả là cần có thể chế đi trước mở đường, vì chuyển đổi số và kinh tế số không đơn thuần chỉ là bài toán công nghệ mà liên quan đến cái mới. Trong quá trình chuyển đổi số ở DN, thể chế có tính chất mở đường, công nghệ giữ vai trò quan trọng, con người là yếu tố quyết định”- GS-TS.Trần Thọ Đạt cho hay.

T.Hà