Trong những năm gần đây, số bệnh nhân tiểu đường đang có xu hướng gia tăng nhanh với nhiều biến chứng nặng nề như biến chứng tim mạch, thận, mắt, thần kinh… trở thành nỗi lo ngại hàng đầu của toàn xã hội. Chi phí y tế cho căn bệnh này cũng ngày càng tăng cao, đòi hỏi những giải pháp quản lý hiệu quả hơn, nhất là trong lĩnh vực BHYT.

Đảm bảo tiếp cận nguồn thuốc chất lượng, an toàn với giá cả hợp lý

Sáng nay (2/4), tại Hà Nội, BHXH Việt Nam phối hợp với Đại sứ quán Đan Mạch tại Việt Nam tổ chức hội thảo trực tuyến Quản lý hiệu quả chi phí bệnh đái tháo đường. Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Phạm Lương Sơn chủ trì hội thảo.

Toàn cảnh Hội thảo

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Phạm Lương Sơn cho biết: Hàng năm, Việt Nam đã chi hàng chục nghìn tỷ tiền thuốc, trong đó có thuốc dành cho các bệnh mãn tính. Để quản lý tốt người bệnh, quản lý hiệu quả nguồn kinh phí đó, không chỉ là vấn đề trước mắt mà còn là cả quá trình tổ chức thực hiện chính sách BHYT.

“Vấn đề đặt ra là nguồn lực chi cho y tế luôn có giới hạn, nguồn quỹ BHYT có giới hạn, vì vậy cần phải quản lý, theo dõi điều trị hợp lý hiệu quả nhất bệnh đái tháo đường- đảm bảo tiếp cận nguồn thuốc chất lượng, an toàn với giá cả hợp lý‎, đảm bảo quyền lợi cho người bệnh, giảm gánh nặng xã hội và đảm bảo khả năng chi trả của nguồn quỹ BHYT”, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam nhấn mạnh.

Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Phạm Lương Sơn

Để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí bệnh đái tháo đường, trong những năm gần đây, Bộ Y tế và BHXH Việt Nam đã phối hợp tổ chức nhiều hội thảo, chuyên đề khoa học. Những hội thảo được tổ chức trong thời gian qua đã thể hiện được những hiệu quả rõ rệt, không chỉ đóng góp những thông tin hữu ích cho các nhà hoạch định chính sách, cho các nhà quản lý nhà nước, các đơn vị tổ chức thực hiện như BHXH Việt Nam; mà còn là kênh thông tin hữu ích cho các bác sĩ điều trị, bệnh nhân không may mắc những bệnh không lây nhiễm- hay bệnh mạn tính có được những phương pháp điều trị, thông tin tiếp cận hiệu quả với các loại thuốc điều trị những bệnh mãn tính, trong đó có bệnh đái tháo đường.

“Thông qua Hội thảo này cũng giúp cho sự phát triển của chính sách BHYT tại Việt Nam hướng tới sử dụng tốt hơn các nguồn lực dành cho KCB BHYT, trong đó có điều trị các bệnh mãn tính không lây nhiễm”, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Phạm Lương Sơn nhấn mạnh.

Chia sẻ tại Hội thảo, ông Mikkel Lyndrup- Tham tán y tế Đại sứ quán Đan Mạch cho biết: Diễn đàn là một bước tiến quan trọng hướng đến nhiều hơn nữa các chương trình hợp tác chiến lược giữa Đan Mạch và BHXH Việt Nam trong việc hỗ trợ và nâng cao năng lực quản lý BHYT, đặc biệt là trong việc quản lý bệnh nhân mắc các bệnh mãn tính.

Ông Mikkel Lyndrup- Tham tán y tế Đại sứ quán Đan Mạch

“Nhóm bệnh nhân mắc các bệnh không lây nhiễm ở Việt Nam là nhóm có tỷ lệ tử vong cao nhất, chiếm khoảng 73%, bao gồm các bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường, ung thư và tim mạch. Diễn đàn lần này sẽ đưa ra thảo luận về những gánh nặng của bệnh đái tháo đường và việc quản lý chi phí hiệu quả dưới góc nhìn kinh tế y tế”, Thám tán y tế của Đại sứ quán Đan Mạch cho biết.

“Khoảng trống” trong quản lý điều trị bệnh nhân đái tháo đường

Theo Liên đoàn đái tháo đường thế giới (IDF), bệnh đái tháo đường đang gia tăng nhanh chóng tại Việt Nam, ước tính có 4 triệu người mắc bệnh vào năm 2021. Theo ước tính, có khoảng 57.200 tử vong/ 1 năm liên quan tới đái tháo đường hoặc 1.100 tử vong do đái tháo đường/1 tuần. Theo dữ liệu của BHXHVN, hiện nay có khoảng 2 triệu bệnh nhân đái tháo đường típ 2 đã được chuẩn đoán tại Việt Nam, trong số đó 65% có xuất hiện biến chứng (dẫn đầu là tim mạch, thần kinh…).

ThS.Nguyễn Thị Hồng Vân- Phó Trưởng ban THCS BHYT (BHXH Việt Nam) phát biểu tại Hội thảo

Tuy số người được điều trị có tăng trong những năm gần đây, nhưng vẫn còn rất nhiều người bệnh chưa được phát hiện và điều trị sớm. Theo báo cáo của Bộ Y tế, mới chỉ có 28,9% người bệnh đái tháo đường được quản lý tại các cơ sở y tế. Đây là “khoảng trống” lớn trong quản lý điều trị bệnh nhân đái tháo đường. Việc không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ khiến cho tỷ lệ mắc biến chứng đái tháo đường tăng cao, đây là gánh nặng rất lớn đối với ngân sách nhà nước và túi tiền của người dân.

ThS.Nguyễn Thị Hồng Vân- Phó Trưởng ban THCS BHYT (BHXH Việt Nam) cho biết: Số bệnh nhân đái tháo đường có thẻ BHYT đang gia tăng trong 5 năm gần đây. Theo Nghiên cứu dựa trên dữ liệu của BHXH Việt Nam, năm 2015, cả nước có gần 1,4 triệu người đang diều trị đái tháo đường bằng thẻ BHYT. Đến năm 2019, con số này đã tăng lên thành là 1,9 triệu người. Hiện nay trong việc chi trả của BHYT, một số bệnh mãn tính như tiểu đường và tăng huyết áp đang càng ngày càng gia tăng trong cơ cấu chi BHYT. Chi phí của những bệnh tiểu đường và huyết áp trước đây chỉ khoảng 5% (năm 2018), đến 2021 con số này đã lên đến 8,1%.

Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) bệnh đái tháo đường là “kẻ giết người” thầm lặng, gây ra những biến chứng nặng nề như mù lòa, cắt cụt chi, suy thận, tai biến mạch máu não, bệnh lý mạch vành… đã trở thành gánh nặng bệnh tật không chỉ đối với người bệnh, gia đình mà còn đối với toàn xã hội, ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế xã hội của mỗi quốc gia. Chi phí cho điều trị biến chứng đái tháo đường chiếm hơn 70% tổng ngân sách BHYT dành cho điều trị đái tháo đường tại Việt Nam. Vì vậy, phòng ngừa biến chứng đái tháo đường hiệu quả là cách quản lý hiệu quả nhất nguồn ngân sách BHYT của chính phủ dành cho bệnh đái tháo đường.

Tiết kiệm chi tiêu ngân sách BHYT thông qua quản lý hiệu quả đái tháo đường và biến chứng

Theo TS.Kiều Thị Tuyết Mai- Đại học Dược Hà Nội: Hiện có khoảng 2 triệu bệnh nhân đái tháo đường típ 2 đã được chẩn đoán tại Việt Nam, chưa kể những bệnh nhân chưa phát hiện, tiền đái tháo đường. 65% trong số đó đã xuất hiện biến chứng (dẫn đầu là tim mạch, thần kinh...). Biến chứng khiến chi phí điều trị tăng cao- trung bình tăng gấp 2 lần/người bệnh so với điều trị bệnh nhân đái tháo đường thông thường. So với bệnh nhân đái tháo đường thông thường, bệnh nhân có biến chứng tăng chi phí thuốc liên quan, chi phí KCB nội trú, và chi phí cấp cứu. Phần lớn ngân sách cho đái tháo đường hiện được dùng để điều trị các biến chứng liên quan. Đặc biệt chi phí ngoài y tế cũng tạo ra gánh nặng không hề nhỏ cho xã hội (giảm năng suất lao động cho biến chứng và tử vong sớm; chi phí ăn uống, đi lại, thực phẩm bổ sung, người chăm sóc…).

TS.Kiều Thị Tuyết Mai- Đại học Dược Hà Nội phát biểu

“Nếu ta kiểm soát tích cực hơn, toàn diện hơn thì chi phí sẽ được tiết kiệm tốt hơn. Nếu phát hiện và kiểm soát sớm bệnh đái tháo đường sẽ giúp tiết kiệm chi phí và giảm tốc độ gia tăng các biến chứng. Tăng cường giáo dục để bệnh nhân tuân thủ điều trị, hạn chế những biến chứng. Ở khía cạnh kinh tế, cách tốt nhất để tiết kiệm chi phí là tăng cường giáo dục để người bệnh hiểu được tầm quan trọng của việc tuân thủ điều trị, giữ được hiệu quả điều trị, hạn chế việc xuất hiện các biến chứng. Đây là cách làm bền vững nhất, có giá trị lớn về mặt xã hội và sức khỏe cho người bệnh”, TS.Kiều Thị Tuyết Mai khuyến cáo.

BS.Nguyễn Trọng Khoa- Phó Cục trưởng Cục Quản lý KCB (Bộ Y tế)

Đồng tình với quan điểm của TS.Kiều Thị Tuyết Mai, BS.Nguyễn Trọng Khoa- Phó Cục trưởng Cục Quản lý KCB (Bộ Y tế) cho biết: “Theo thống kê, Việt Nam mới phát hiện, quản lý được 50% người bệnh đái tháo đường, đây là con số rất quan ngại. Những biến chứng đái tháo đường gây ra những tốn kém chi phí rất lớn, chiếm đến 3/4 tổng chi phí điều trị đái tháo đường. Để phát hiện và quản lý được 50% số người bệnh đái tháo đường chưa được phát hiện là trách nhiệm của ngành y tế. Để giải quyết vấn đề này, chúng ta cần phải tăng cường tầm soát, sàng lọc, đặc biệt với những người trên 45 tuổi, những người có yếu tố nguy cơ cao. Bên cạnh đó, cần tăng cường truyền thông giáo dục sức khỏe cho người dân, góp phần phát hiện…".

Đối với vấn đề phát triển mạng lưới quản lý điều trị đái tháo đường, BS.Khoa cho biết: Hiện nay, các cơ sở y tế tuyến huyện và tỉnh đã thực hiện tốt, đủ năng lực, phương tiện, thuốc để quản lý điều trị. Tuy nhiên, các cơ sở y tế ở tuyến xã thì đang gặp nhiều khó khăn. Để triển khai tốt hơn nữa mạng lưới quản lý điều trị đái tháo đường, đặc biệt ở tuyến xã, vai trò của sự phối hợp giữa Sở Y tế và BHXH các địa phương là rất quan trọng. Trong đó cần tháo gỡ những vướng mắc liên quan đến vấn đề tiếp cận, năng lực và điều kiện của trạm y tế trong việc quản lý bệnh nhân đái tháo đường.

Các đại biểu tham dự Hội thảo

“Song song với việc phát triển mạng lưới quản lý điều trị đái tháo đường, chúng ta sẽ tiếp tục cập nhật các chẩn đoán điều trị, bổ sung danh mục thuốc, điều chỉnh một số mức hưởng BHYT cho một số nhóm thuốc có chi phí cao”, Phó Cục trưởng Cục Quản lý KCB (Bộ Y tế) cho biết.

Chia sẻ về những thách thức trong quản lý chi phí bệnh đái tháo đường, ông Dương Tuấn Đức- Giám đốc Trung tâm Giám định BHYT và thanh toán đa tuyến đánh giá: Nhiều quy định về mặt danh mục, thanh toán cần phải tiếp tục được tháo gỡ, bên cạnh việc đảm bảo chỉ định điều trị một cách hợp lý và sử dụng thuốc hiệu quả thì cũng phải đảm bảo thuốc có chất lượng tốt, hiệu quả cao được đến tận tay người bệnh. Trong việc cung ứng cần mở rộng việc đấu thầu tập trung và đàm phán giá, đảm bảo tiến độ để cung ứng thuốc cho người bệnh, tránh tình trạng người bệnh tự mua.

Quang Hùng